Gisteravond besloot ik voor het naar bed gaan toch nog even de exitpolls te checken. Had ik dat maar niet gedaan. Ik ben zo geschrokken van de uitslag dat ik nog uren heb liggen malen voordat ik in slaap viel.
Wat moet er worden van ons land? In mijn hoofd kwamen de meest angstaanjagende scenario’s langs, tot aan een derde wereldoorlog.
Gelukkig werd toen de yogadocent in mij wakker, die zich herinnerde dat onze gedachten niet per se waar zijn. En dat we met allerlei fictieve angstgedachten ons zenuwstelsel op scherp zetten, waardoor ontspannen of in slaap vallen gewoon onmogelijk wordt.
Afstand tussen jou en de gedachten
Gelukkig is het mogelijk om wat afstand te creëren tussen ons en de gedachten. Ik doe dat door te mediteren. Stilzitten en je gedachten observeren. Eenvoudigweg de gedachten zien komen en gaan, als wolkjes aan de hemel.
Ben jij je eigenlijk bewust van de gedachten die door je hoofd gaan? En wat gedachten vervolgens doen met je zenuwstelsel en je stemming?
In deze meditatie (audiobestand) van 7 minuten help ik je afstand te nemen van je gedachten en rustig te blijven observeren
Hoe vaker je dit oefent, hoe makkelijker het wordt. Het geeft je de ruimte om je gedachten van een afstandje te bekijken. En dan kun je helderder zien of de gedachte eigenlijk wel klopt. En wat voor invloed de gedachte heeft op je stemming.
De nervus vagus is een van de langste zenuwen in ons lichaam: hij loopt vanaf de hersenstam via de onder meer de keel, het hart en longen helmeaal tot in de buik. En zo is deze zenuw een belangrijke verbinding tussen ons lichaam en onze geest.
De vagus speelt en belangrijke rol in ons autenome zenuwstelsel, en dan met name in ons vermogen om vanuit een staat van stress weer terug te keren naar een staat van ontspanning.
Text neck beknelt de vagus
Helaas kan de nervus vagus (ook omdat het zo’n lange zenuw is) makkelijk bekneld raken. Vaak onstaan die beknellingen door een verkeerde houding. En dat is iets waar we bijna allemaal last van hebben.
Bijvoorbeeld een hoofd dat te ver naar voren staat ofwel Forward Head Position (FHP). Door beeldschermwerk, maar ook de veel op je smartphone te kijken (de beruchte ’text neck’), gaat je hoofd verder naar voren staan en komt de nervus vagus in de knel.
Human anatomy showing wrong postures of using the phone. Wrong angle look at the device screen, causing a problem called “text neck”.
Een beknelde nervus vagus kan zijn werk niet meer goed doen, en dat kan leiden tot allerlei klachten: stress of angst, maar ook problemen met de spijsvertering.
Maak de nek los en geef de vagus ruimte
Gelukkig zijn er allerlei dingen die kunt doen om de nervus vagus de ruimte te geven. In onderstaande video geef ik je een oefening om de nek te rekken. Zo geef je de vagus weer ruimte op het punt waar hij vanuit de hersenstam het lichaam in gaat.
Je kunt deze oefening zittend doen, dus ook op je werk, en als je regelmatig een paar mminuten oefent, zul je al snel het resultaat gaan voelen.
Voorbij de ontspanning: wat yoga nidra je kan geven
Illustratie: Diana Sanchez
Lang heb ik gedacht dat yoga nidra een vorm van yoga is waarin het lichaam diep kan ontspannen en nieuwe energie kan opdoen. Ik hoorde wel eens zeggen dat een half uur nidra gelijkstaat aan vier uur slaap.
Ik vind het nogal een claim. Misschien is het waar. Misschien niet. Maar het is niet waar yoga nidra over gaat. Maar onlangs, tijdens een bijscholing bij Ontdek yoga, leerde Diana Aben me dat de die weldadige ontspanning pas het begin is van iets groters: een helende ervaring. En zo past het helemaal in mijn visie op wat yoga echt is.
Wat is yoga nidra?
Daarover later meer. Eerst zal ik uitleggen wat de basis van yoga nidra is. Misschien heb de term al eens zien langskomen, want deze oude vorm van yoga wint de laatste jaren steeds meer aan populariteit in het Westen.
Yoga nidra zou je kunnen vertalen als de yoga van de slaap (nidra is slaap in het Sanskriet), of de slaap van de yogi. Het lichaam wordt in slapende toestand gebracht, maar de mind blijft wakker. Dus geluiden worden nog wel gehoord, sensaties worden gevoeld, maar het lichaam ligt onbeweeglijk stil.
Yoga zonder houdingen
Er wordt dus niet gewerkt met houdingen en beweging, zoals je gewend bent van andere vormen van yoga, Je ligt alleen maar stil in savasana, (de lijkhouding), waarmee vrijwel iedere yogales wordt afgesloten. Luisterend naar de stem van de docent, zak je weg in een diepe een staat van diepe ontspanning. Maar je blijft wakker.
Het is dus niet hetzelfde als een tukje doen op je yogamat, het is niet de bedoeling dat je echt in slaap valt. Het mooie van deze staat van zijn, diepe ontspanning waarbij niets meer hoeft, is dat de deur naar het onderbewuste op een kier komt te staan.
Ontspannen is het begin
En daar begint het dus eigenlijk pas. Nidra gaat voorbij de ontspanning, naar een staat van openheid die alleen in diepe meditatie wordt bereikt. In die staat is het mogelijk om jezelf op een diep niveau te helen. Dat geldt trouwens voor alle vormen van yoga.
Wij Nederlanders leiden een beschermd en veilig leven. Maar hoe kan het dan dat we ons toch zo vaak gestrest en angstig voelen?
De Vlaamse stressexpert Luc Swinnen het zegt in zijn boek Activeer je nervus vagus heel mooi: ‘Vergeet niet dat we in onze contreien al meer dan 75 jaar vrede kennen. Toch hebben veel mensen he gevoel dat ze in een ontzettend gevaarlijk tijd leven.’
Geen bedreiging, toch angst
Inderdaad, in Nederland is geen oorlog, er is gezondheidszorg voor iedereen, we hebben een hoog welvaartsniveau. Ook verbergen zich geen grote roofdieren in de struiken, klaar om ons te bespringen.
Toch hebben heel veel mensen last een onveilig gevoel, misschien wel meer dan ooit. Bij sommige mensen uit dat zich in een onduidelijk onrustig gevoel. Maar het kan ook serieuzere vormen aannemen: paniekaanvallen, fobieën of angststoornissen (over dat laatste kan ik helaas uit ervaring meepraten).
Geen verschil tussen nieuws en echt gevaar
Maar als we hiernaar kijken vanuit de polyvagaaltheorie, waarin de nervus vagus centraal staat, is het helemaal niet zo verbazend dat er in onze veilige wereld zo veel angst is. We hebben namelijk te maken met onzichtbare vijanden, vaak voorgeschoteld door de media: terrorisme, klimaatopwarming, oorlog.
Als we filmpjes zien van bombardementen op ziekenhuizen, of politici horen spreken over overvolle ic’s, of wanneer we lezen over het aantal slachtoffers van de meest recente aardbeving in Afghanistan, geeft dat ons een onveilig gevoel, want ons zenuwstelsel ‘ziet’ verschil niet tussen deze signalen en daadwerkelijke, directe bedreigingen.
Dus als je vaak nieuws over oorlog, klimaatrampen of aanslagen tot je neemt, dan reageert je zenuwstelsel alsof er een reëel gevaar is. Het resultaat? Chronische stress, gevoelens van onrust en angst.
Geef signalen van veiligheid
Maar hoe los je dit dan op, als het niet echt is? Dan maar helemaal geen nieuws meer volgen? Nee, dat is niet de oplossing, denk ik. Maar consumeer nieuws met mate.
Wat goed werkt, is tegenwicht geven aan al die signalen van gevaar door je systeem signalen van veiligheid te geven. Zo breng je je zenuwstelsel weer in balans.
Hoe geef je boodschappen van veiligheid? Dat kan op vele manieren: ademoefeningen, bewegen, visualisaties, ontspanningsoefeningen.
Oefen regelmatig
Signalen van veiligheid moeten vaak herhaald worden, want ons zenuwstelsel is vooral gericht op het herkennen van gevaar. Hoe vaker je ermee bezig bent, hoe beter.
En daarvoor hoef je echt niet dagelijks een uur te gaan zitten mediteren. Een paar keer per dag een paar minuten aandacht geven aan de staat van je zenuwstelsel is al heel helend.
Wil je jezelf tot rust brengen? Je zenuwstelsel laten weten dat alles veilig is? Doe dan bijvoorbeeld de verlangde uitademing: een eenvoudige oefening die je overal kunt doen en die niet veel tijd kost. Hij is heel effectief.
